İHA UÇUŞ İZNİ VE ŞARTLARI NELERDİR?

  İnsansız hava aracı ile ilgili uçuşa yasak bölgeler, uçuş izni ve uçuş şartlarını inceliyorum. Konuyla ilgili detaylı bilgi için okumaya devam edin. Hemen göz atın!

İHA Uçuş İzni ve Şartları Nelerdir?-Okan Kaya

İHA Uçuş İzni Gereklilikleri

İHA-0 ve İHA-1 kapsamında uçuş izni için gerekli şartlar:

1. Ticari amaç dışında sportif ve amatör uçuşlarda, İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı’nda yer alan kurallara uymak kaydı ile, uçuş bölgeleri haritasında yeşil renkle gösterilen alanlarda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden uçuş izni Kayıt sistemi tarafından otomatik verilir. İHA-0 ve İHA-1 sınıfları için uçuş yapılacak alanın en yetkili idari amiri tarafından yasaklanan yer ve zamanlarda uçuş yapılamaz.
2. Uçuş bölgeleri haritasındaki kırmızı renkli alanlarda yapılması planlanan her türlü uçuşta 10 iş günü öncesinden uçuş nedeni ile birlikte Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü resmi web sayfasında bulunan “İHA Uçuş İzni Talep Formu” ile başvuru yapılır.
3. İzin gerektiren bölgelerde ise izin başvurusu 5 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü internet adresi üzerinden yapılır.
4. İzin gerektiren bölgelerde internet sitesi üzerinden yapılan 400 feet altında yapılması planlanan uçuş başvuruları ilgili mülki idare amirlikleri tarafından incelenir ve uygun görülmesi halinde taleple ilgili NOTAM yayınlanır. NOTAM, hava ile uğraşan hava ve yer yetkililerini uçuş ve yer emniyetini etkileyebilecek bazı önemli durumların oluşmasından haberdar ederek bilgi vermek için paylaşılan bildiri. İlgili sivil, askeri kurumlar ve Genel Müdürlük tarafından lüzumu halinde söz konusu izin iptal edilebilir.
5. Uçuş izni alan işletici, pilot veya şahıs Türkiye AIP’sinde yer alan hükümlere ve diğer kurallara uymak zorundadır. AIP kelimesinin Türkçe karşılığı havacılık bilgi yayınıdır.
6. Uçuş bölgeleri haritasında yer alan yeşil renkli bölgeler Türkiye AIP’si ENR 5.5 bölümünde ilan edilir. Uçuş sahalarının güncelliği her yıl Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından kontrol edilir.
7. İzne tabi bölgelerde 400 feet üzerinde yapılması planlanan her türlü uçuş için 10 iş günü öncesinden uçuş nedeni ile Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü internet sayfasında bulunan “İHA Uçuş İzni Talep Formu” ile başvuru yapılmalıdır.

İHA-2 ve İHA-3 sınıfı insansız hava araçları için uçuş izni gereklilikleri:

1. Tüm hava sahalarında gerçekleştirilmesi planlanan insansız hava aracı uçuşunda gerekli koordinasyonun yapılması için 10 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne “İHA Uçuş İzni Talep Formu” ile başvurulur.
2. İlgili sivil ve askeri kurumlardan olumlu görüş alınırsa uçuş yapılması planlanan sahaların NOTAM ile tüm hava sahası kullanıcılarına duyurulması sağlanır. İlgili kurumlardan olumsuz cevap alınması veya Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından uygun görülmemesi halinde uçuş izni verilmez.
3. İnsansız hava aracı işletmecisi veya sahibi, başvurunun onaylanmasından sonra uçuşların düzenleneceği NOTAM’lanmış hava sahasından sorumlu ATC ünitesi ile acil durumlar haricinde operasyondan en az bir gün önce uçuşa ilişkin usuller üzerinde mutabakat sağlar. Bu müsaadeler, insansız hava aracı operasyonları için geçerli olan Standart Hareket Usullerine dayalı olacaktır.
4. Standart hareket usulleri; normal usulleri, planlanmamış durumlara ilişkin usulleri, hava aracının acil durumundan kurtarılmasına diğer bir deyişle uçuşun sona erdirilmesine ilişkin usulleri içerecektir.
5. Başvuru dosyasında uçuşun düzenleneceği ayrılmış hava sahasının koordinatlarını, bu sahada icra edilecek uçuşun saatlerini, ayrılmış hava sahasında kullanılacak uçuş seviyesini, acil durum usullerini, İHA ve sistemlerinde kullanılacak frekanslar benzeri bilgiler bulunur. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ilgili diğer kurumlarla koordinasyon sonucunda uygun bulunması halinde uçuş müsaadesi ve NOTAM yayınlar.
6. Uçuş iznini alan işletici, pilot veya Hafif İHA işleticisi Türkiye AIP’sinde bulunan hükümlere ve diğer kurallara uymalıdır.

Yabancı insan hava aracı operasyonları için gereklilikler:

1. Yabancı operatör, işletici veya pilot tarafından Türk Hava Sahasında uçuş gerçekleştirme talepleri nedenleri ile diplomatik kanallarla 20 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlük resmi web sayfasında yer alan “İngilizce-Uçuş İzin Talep Formu” ile Sivil Genel Havacılık Genel Müdürlüğüne başvurmalıdır.
2. Başvuru sırasında uçuş izni talep formunda istenen belgelerin asılları veya aslı gibidir yapılan kopyaları Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne gönderilir. Ek olarak insansız hava aracı ve sistemlerine ilişkin ilgili Sivil Havacılık Otoritesinin olur yazısı operatör, işletici veya pilot tarafından alınır ve Genel Müdürlüğe gönderilir.
3. İHA ve sistemleri için İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatının 10.maddesinde bulunan sigorta şartları yerine getirilmelidir.
4. Başvurulara ilişkin ilgili sivil ve askeri kurumlardan olumlu görüş alınmasından sonra uçuş sahalarının NOTAM ile tüm hava sahası kullanıcılarına bildirilmesi sağlanır. İlgili kurumlardan olumsuz yanıt alınması veya Genel Müdürlük tarafından uygun görülmemesi halinde uçuş izni verilmez.
5. Uçuş izni alınması halinde; işletme, pilot veya şahıs tarafından Türkiye AIP’sinde yer alan hükümlere ve belirtilen diğer kurallara uyulması zorunludur.
6. Uçuşa, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından lisanslandırılan veya yetkilendirilen en az İHA-2 pilot lisansına sahip bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı pilot nezaret eder.
7. Eğer uçuş yapılması planlanan bölge uçuş bölgeleri haritasında kırmız renkli ve izne tabi bölge ise ticari, sportif veya amatör amacı gözetmeksizin risk analizi yapılması zorunludur.

İHA uçuş izniyle ilgili diğer gereklilikler şunlar:

1. İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı 18.maddede bulunan özel izne tabi uçuş bölgeleri haritasında kırmızıyla gösterilen alanlarda planlanan uçuş talepleri, gerekçeleri ile 10 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne “Uçuş İzni Talep Formu” ile iletilir.
2. Uçulması planlanan sahanın; İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı 18.maddesisnin 1.fıkrasınında (a) bendinde bulunan sahalar olması durumunda, tüm kategorilerdeki insansız hava aracı ve sistemlerini kullanacak pilotların uçak, helikopter, planör veya hafif hava aracı lisanslarından geçerli en az bir lisans sahibi olması zorunludur. Bu alanlarda ilerleyen bölümlerde değinilecektir.
3. Arama, kurtarma ve afet gibi öngörülemeyen acil durumlarda, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ile telefon koordinasyonu kurularak da gerekli Uçuş İzni verilebilir.
4. İHA sınıflarının tamamında İHA’ların ticari ve AR-GE amacıyla uçuş yapılabilmesi için İHA Uçuş İzni Talep Formu ile gerçekleştirilecek başvurularda söz konusu forma üçüncü şahıs mali mesuliyet sigorta poliçesi ve ilgili kategoriye uygun pilot bilgilerinin suretlerinin eklenmesi gerekmektedir.
5. 500 gram altı insansız hava araçları için hava aracı ve pilot kayıt zorunluluğu olmamakla birlikte, yapılacak ticari uçuşların emniyeti ile can ve mal güvenliğine etkisine ilişkin değerlendirmelerin yapılabilmesi için İHA uçuşu yapılması planlan sahanın ilgili kurumlarla koordinasyonun yapılması için 10 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne “İHA Uçuş İzni Talep Formu” ile başvuru yapılır. 500 gram altı insansız hava araçlarıyla sportif ve amatör amaçlı gerçekleştirilecek uçuşlar için uçuş bölgeleri haritasında bulunan yeşil bölgeler kullanılmalıdır.

İHA Uçuşu İçin Özel İzne Tabi Bölgeler Nerelerdir?

 İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı 18.maddede özel izne tabi uçuş bölgeleri haritasında kırmızı renkli alanlar olarak tanımlanan ve sahalarda risk analizi yapılmadan ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden izin alınmadan herhangi bir sınıftaki insansız hava aracı ile uçuş yapmak yasak olan bölgeler ve durumlar şunlar:

1. İrtifaya bağlı olmaksızın havalimanlarında, en yakında bulunan pistin kenarından 9 kilometre mesafeden daha yakın bölge,
2. İrtifaya bağlı olmaksızın seyrüsefer yardımcı cihazları, helikopter, heliped, hava parkı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü resmi web sayfasında yayınlanmış olan denize veya karaya iniş kalkış alanları ve benzeri alanlar merkez olmak üzere 9 kilometre yarıçaplı saha,
3. 400 feet üzerinde yapılacak uçuşlar,
4. Türkiye AIP’si ENR 5.1 bölümünde yer alan “Yasak, Tahditli ve Tehlikeli Sahalar”,
5. Askeri binalar ve tesisler, cezaevi, akaryakıt depoları ve istasyonları, silah ve fişek fabrika ve depoları gibi kritik yapı, tesis ve varlıkların çevresi,
6. NOTAM ile ilan edilen bölgeler için özel izin gerekir.
7.  Arama, kurtarma ve afet gibi öngörülemeyen acil durumlarda, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ile gerekli koordinasyonun sağlanması kaydıyla istisnai olarak Uçuş İzni verilebilir.

İHA Uçuş Şartları ve Alan Gereklilikleri

 İHA-0 ve İHA-1 sınıfındaki drone ile uçuş bölgeleri haritasındaki yeşil renkli bölgelerde geçekleştirilecek uçuşlarda uçuş bölgesinin en büyük mülki idare amiri tarafından yasaklanmayan yer ve zamanlarda uçuş yapılması halinde;

1. Meteorolojik şartların sağlandığı durumlarda sadece görüş açışında, gündoğumu ve günbatımı saatleri arasında ve en az 2 kilometre görüşe açık havalarda uçuş yapılabilir.
2. İnsansız hava aracı, yatayda 500 metreyi geçmeyecek şekilde pilotun görüş alanında olmalıdır.
3. Yerden (AGL) 400 feet (120 metre) yüksekliğin üzerine çıkılmamalıdır.
4. İnsan ve yapılardan en az 50 metre uzaklıkta uçuş yapılmalıdır.

İHA-2 ve İHA-3 sınıfı drone için şartlar;

1. Hava trafik usulleri açısından VFR uçuş gerçekleştirilen hava aracı statüsünde kabul edilmesi sebebiyle, uluslararası kurallar ve Türkiye AIP’sinde bulunan hükümler ve olabilecek diğer düzenlemeler dahilinde uçuş geçekleştirilebilir.
2. Gerekli ve uygun ekipmanlara sahip ve izinleri alınmış insansız hava araçları hariç yapılan uçuşlar hariç tutulmak üzere, gece VFR uçuş gerçekleştirilemez.

 Sistem üzerinden yapılacak işlemler;

1. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından insansız hava aracı ile yapılması planlanan uçuşlar için izin taleplerinin değerlendirilmesi ve izin verilmesi amacıyla internet tabanlı bir web sistemi kurulur.
2. Sistemi kullanarak uçuş izinlerinde ilgili kurumlar yetkileri dahilinde görüşlerini bildirir.
3. İHA kullanıcıları ve pilotları web sistemi üzerinden verilen uçuş izinlerinin iptali ve güncellenmesi ihtimalini göz önünde bulundurarak sistem tarafından gönderilecek bildirimleri takip etmekten ve bu bildirimlere uymaktan sorumludur.

 İHA uçuş şartları ve gereklilikleri ilgili diğer konular şunlar:

1. CTR içerisinde uçuş gerçekleştirecek ve ilgili ATC ünitesi ile iletişimin zorunlu olduğu durumlarda, tüm kategorilerdeki İHA ve sistemleri UHF ve VHF kanallarda iletişim sağlayan telsiz sistemi ile donatılır. CTR, kontrol bölgesidir. ATC, hava trafik kontrolüdür. UHF, ultra yüksek frekanstır. VHF, çok yüksek frekanstır.
2. İHA uçuşları için havaalanı, heliport ya da hava parkı gerekliliği yoktur. Sportif ve bireysel amaçlı uçuşlarda hava parkı veya belirlenmiş alanların kullanımı tercih edilmelidir.
3. İnsansız hava aracı uçuşları için havaalanı, heliport ya da hava parkı gerekliliği yoktur. İHA-0 ve İHA-1 sınıfındaki drone için sportif, amatör ve bireysel amaçlı uçuşlarda uçuş bölgeleri haritasında belirtilen yeşil renkli serbest bölgeler dışında uçuş yapılamaz.
4. Uçuş yapılabilmesi için koordine edilen sahada Hafif İHA işletici sertifikasına sahip işleticiler ile İHA-2 ve İHA-3 pilotları görüş hattı dışında gerekli tedbirleri almak kaydıyla uçuş gerçekleştirebilirler.

Genel Uçuş Şartları

 İHA sistemleri talimatında yer alan genel uçuş şartları şunlar:

1. Uçuş sırasında, diğer hava araçları ile ayırmayı sağlamak ve çarpışmayı önlemek İHA pilotunun sorumluluğundadır.
2. Ayrılmış hava sahalarında operasyon yapan İHA kendisi için belirtilen ve NOTAM ile diğer kullanıcılara bildirilen sahaların dışında uçuş yapamaz. Ayrılmış saha giriş ve çıkışlar dahil insansız hava aracının diğer hava araçları ve manialarla ayrılması sorumluluğu İHA pilotuna aittir.
3. Hava araçlarına uygulanan Acil Durum usulleri mümkün olduğunca insansız hava aracı içinde uygulanacaktır. Her türlü emniyeti sağlamak için ATC ile koordine edilerek emniyet gereklilikleri arttırılır.
4. Drone sisteminin uçuş yaptığı sorumluluk alanının büyüklüğüne göre yeterli sayıda mecburi iniş ve düşürme bölgeleri işletme tarafından tespit edilmeli ve koordinatları Kontrol İstasyonu’nda bulundurulmalıdır.
5. Uçuş sisteminin özellikleri göre acil durum profilleri şunlar: önceden belirlenmiş kurtarma alanına, önceden belirlenmiş rotayı uygulayarak gidişi ve ardından otomatik olarak uçuşun sonlandırılmasını içerir. Profiller meskun mahaller üstünden geçmeyecek şekilde belirlenir.
6. Önceden belirlenen kurtarma alanına otomatik geçiş ve ardından uçuş sona erdirme sisteminin aktif hale getirilmesi gereklidir.
7. Kontrol bağlantısının kopması durumunda, sorumlu İHA pilotu acil durum bildirir. İHA üzerinde transponder sistemi olması durumunda, A7700 transponder kodu otomatik olarak devreye girer.
8. Kontrol bağlantı kaybı nedeniyle acil durum profilini otomatik olarak uygulayan drone, acil durum yaşayan hava aracı işlemi görür.
9. Drone uçuş operasyonunun işlemlerinin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından ruhsatlandırılmış hava alanlarından yapılması zorunlu değildir.
10. İnsansız hava aracı operasyonlarını yöneten kişi, uçuş operasyon gerçekleştirdiği hava alanında uygulanan ilgili kural ve prosedürlere uygun olarak uçuş operasyon işlemini gerçekleştirir.
11. İHA-3 sınıfı drone işleticisi, hava alanında gerçekleştirilen insansız hava aracı operasyonunun tüm aşamalarında oluşabilecek risklerin değerlendirilmesi ve azaltılmasını sağlamak amacıyla bir prosedür hazırlar.
12. İHA işleticisi ve pilotu, insansız hava aracının terör saldırılarında veya kamunun güvenliğini tehlikeye düşürecek herhangi bir yasadışı eylemde kullanılmasını önlemek amacıyla İHA sisteminin ve aracının dışarıdan müdahalelere karşı güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.
13. İHA sahibi ve pilotu EK-2’de yer alan güvenlik taahhütnamesindeki tedbirleri almak zorundadır. Bu kapsamda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne taahhütte bulunur.
14. İHA operasyonlarının uygunluğu Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü veya ilgili mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından denetlenebilir.

 İHA uçuş izni ve şartları ile ilgili bilgileri paylaştım. İçeriğimi çevrenizle paylaşabilirsiniz. Detaylı bilgilere yer verdiğim YouTube videosuna buradan ulaşabilirsiniz. Sağlıklı günler sizle olsun. Kendinize çok iyi bakın.

Okan Kaya

Konuyla İlgili Bağlantılar

1. "İHA Uçuş İzni ve Şartları Nelerdir?" adlı YouTube videosuna buradan erişebilirsiniz.
2. "İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı" belgesi için buraya tıklayın.
3. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından İHA ile ilgili yayınlanan formlara bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
4. "İHA-1 Ticari Drone Ehliyetimi Nasıl Aldım?" adlı ticari pilot lisansı ile ilgili temel bilgilerin yer aldığı içeriğim için tıklayın.
5. "İHA Talimatındaki Drone İle İlgili Yasal Teknik Detaylar" adlı blog yazını buradan inceleyebilirsiniz. 
6. "İHA Sistemleri Talimatı Drone Pilotu Sorumlulukları Nelerdir?" adlı yazıya buradan ulaşabilirsiniz.  
   
7. "Teknoloji Sohbetleri" adlı kategoriye buradan erişebilirsiniz.
8. "Teknloji İncelemesi" kategorisine bu linkten ulaşabilirsiniz.
9. "Teknloji Haberleri" kategorisine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.