İHA SİSTEMLERİ TALİMATI DRONE PİLOTU SORUMLULUKLARI NELERDİR?

 İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı’nda yer alan drone pilotu sorumlulukları ile ilgili yasal bilgileri anlatıyorum. Sorumluluklar hakkında detaylı bilgi için izlemeye okumaya edin.

İHA Sistemleri Talimatı Drone Pilotu Sorumlulukları Nelerdir?-Okan Kaya

 

İHA Sorumluk ve Sigorta 

 İHA ve alt sistemlerinin işleticileri, sahipleri ve pilotları üçüncü şahıslara karşı gerçekleşen zararlardan sorumludur. 25 kilogram üstü insansız hava aracı ve ağırlığı dikkate alınmaksızın ticari faaliyet yürüten drone için 15 Kasım 2005 tarihli 25994 sayılı Türk Hava Sahasında Uçuş Yapan Türk ve Yabancı Sivil Hava Araçlarının Yaptırması Gereken Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası Yönetmenliğine göre sigorta yaptırılır ve sigortasız kesinlikle uçulmaz. Sigorta belgeleri, tescil ve uçuşa elverişlilik başvuruları sırasında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne teslim edilir.

İHA Kayıt İşlemleri 

 İHA-0 ve İHA-1 sınıfı ürünler Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü internet adresinde yer alan “Kayıt Sistemi” bölümünden kaydedilir. İHA-0 ve İHA-1 ürünlerin ve sistemlerinin sahibi, işleticisi ve pilotu “Kayıt Sistemi” tarafından oluşturulan etiketi İHA ve sistemlerinin üzerine ayrı ayrı yapıştırmaktan veya verilen kodu silinmeyecek şekilde yazmaktan sorumludur. Türkiye’de üretilen drone, üretici tarafından sisteme aynı gün içinde kaydedilir. İthalatçı firma tarafından ürün bilgileri, satın alan kişinin bilgileriyle sisteme aynı gün içinde aktarılır. Yurtdışından bireysel getirilen veya Türkiye’de devir alınan insansız hava aracı en geç 3 gün içinde sisteme kaydedilir. Sisteme İHA-0 ve İHA-1 sınıfı ürünler için girilecek bilgiler şunlar: 

1. İHA ve alt sistemlerinin üreticisi, marka ve modeli, seri numarası. 
2. İHA ve sistemlerinin üretim yeri ve tarihi. 
3. İHA’nın maksimum kalkış ağırlığı. 
4. İHA ve alt sistemleri sahibinin veya işleticisinin adı, T.C. kimlik numarası veya vergi numarası, adresi ve iletişim bilgileri. 
5. İHA ve alt sistemlerin sahibinin ve pilotunun arşiv kayıtlı adli sicil kaydı. 
6. 18 yaşından küçük birey için gelecekte doğabilecek hukuki ve cezai sorumlulukları kabul ettiklerine dair kanuni velilerince noterde tanzim ve tasdik edilmiş taahhütname.  

 Ticari amaçlı kullanılan İHA-0 ve İHA-1 cihazların ve alt sistemlerinin sahibinin, işleticisinin ve pilotunun hazırlayacağı dosyada asgari 3 yıl muhafaza ederek ve gerektiğinde yetkililere sunacağı bilgiler şunlar: 

1. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden alınan kayıt veya kimlik numarası.  
2. Hava aracına ait bütün bilgiler. 
3. Uçuş kayıt bilgileri. 

İHA Tescil İşlemleri 

 İHA-0 ve İHA-1 sınıfındaki drone için tescil yapılmaz. Uzaktan kontrol edilen İHA-2 ve İHA-3 sınıfındaki drone, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hava aracı siciline kaydedilerek tescil işareti atanır. İHA tescil işareti, ölçüleri, uygulama yerleri, kimlik plakası ve sicil kayıtları SHT-7’de belirtilen esaslar dahilinde yerine getirilir. Tescile dahil olan İHA-2 ve İHA-3 insansız hava araçlarının, sicil kayıtlarının değiştirilmesine ilişkin taleplerde gerekli olan belgeler, başvuran tarafından, değerlendirilmesi için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne sunulur. Tescil işaretleri ve kimlik plakası hem İHA’ya hem de kontrol istasyonuna sabitlenir. Tescile alınacak İHA-2 ve İHA-3 sınıfındaki insansız hava araçlarının tescil işareti rezerv başvurusunda istenen belgeler şunlar: 

1. Sahibi veya noter onaylı vekalet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe. 
2. Rezerv başvuru formu. 
3. Sahibi tüzel kişi ise ticari unvanı, sermaye ve ortaklık yapısını gösterir Ticaret Sicil Gazetesi. 
4. Gerçek kişi ise noter onaylı nüfus cüzdanı örneği. 
5. Gerçek kişiler için noter onaylı imza beyanı, Tüzel kişiler için noter onaylı imza sirküleri. 
6. Mülkiyet taahhütnamesi. 

 Türk Uçak Siciline ilk kaydedilecek İHA-2 ve İHA-3 sınıfındaki drone tescil işlemlerinde gerekli belgeler şunlar: 

1. Sahibi veya noter onaylı vekalet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe. 
2. Tescil başvuru formu. 
3. Gümrük müdürlüklerinin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne hitaben gönderdiği hava aracı kati ithal yazısının aslı ve Gümrük Giriş Beyannamesi. 
4. Tescilden düşme belgesi veya tescile alınmadığına dair eşdeğer belge. 
5. İhraç sertifikası veya eşdeğer belge. 
6. Maksimum kalkış ağırlığının gösterildiği Üretici El Kitabı veya belgenin ilgili sayfası veya bu ağırlığı gösterir eş belge.  
7. Sivil Hava Genel Müdürlüğünün Hava Aracı Tescil Sözleşmeleri Genelgesi kapsamında satış sözleşmesi veya devir senedi. 
8. Tescil işaretinin ve bayrağın görülecek şekilde önden ve yandan fotoğrafları. 

  İHA-2 ve İHA-3 sahip veya işletici değişikliğinde gerekli belgeler şunlar: 

1. Sahibi veya noter onaylı vekalet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe. 
2. Tescil başvuru formu. 
3. Noter huzurunda hazırlanmış satış sözleşmesi ve bu sözleşmeden doğan vergi, harç benzeri makbuz örnekleri. 
4. Öncesinde işletme anlaşması yapılmışsa, noter onaylı eski işletme anlaşmasının feshi. 
5. Noter onaylı yeni işletme anlaşması. 
6. Noter onaylı imza sirküleri. 
7. Tescil sertifikasının aslı. 

 Türk Sicil Hava Aracı siciline kayıtlı İHA-2 ve İHA-3 sınıfındaki insansız hava aracın terkin başvurusunda istenen belgeler: 

1. Sahibi veya noter onaylı vekalet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe. 
2. Terkin başvuru formu. 
3. Öncesinde işletme anlaşması yapılmışsa, noter onaylı işletme anlaşması feshi. 
4. Noter onaylı imza sirküleri. 
5. Satış sözleşmesinin aslı ve bu sözleşmeden doğan vergi, harç benzeri makbuz örnekleri. 
6. Satış sözleşmesi Türkçe dışında yapılmışsa noter onaylı Türkçe çevirisi. 
7. Hava Aracı Tescil Sözleşmeleri Genelgesi kapsamında Apostilli yetki belgesi ve noter onaylı Türkçe çevirisi. 
8. Kaza nedeniyle terkin ediliyorsa bu çerçevede hazırlanan Kaza Raporu. 
9. Sahibinin talebi halinde terkin için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Teknik Denetim Raporu. 
10. Mevcut tescil sertifikasının aslı. 

 Türkiye’de üretilen İHA-2 ve İHA-3 sınıfındaki ürünler Türk Sivil Hava Aracı Siciline ilk defa kaydedilecekler için istenen belgeler: 

1. Sahibi veya noter onaylı vekalet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe. 
2. Tescil başvuru formu. 
3. Maksimum kalkış ağırlığının gösterildiği Üretici El Kitabı veya belgenin ilgili sayfası veya bu ağırlığı gösterir eşdeğer belge. 
4. Tescil işaretinin ve bayrağın görülecek şekilde önden ve yandan fotoğrafları. 

Uçuş Operasyon El Kitabı ve Hafif İHA İşleticisi Sertifikası 

 Ticari amaçlı kullanılan İHA-0 ve İHA-1 drone için uçuş operasyon el kitabı hazırlanır. Uçuş operasyonu el kitabında; operasyon şartları, acil durum senaryoları benzeri bilgiler bulunur. El kitabının Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından onaylanması gerekmiyor. Denetimde ve incelemelerde yetkililere göstermek yeterli. İHA-2 ve İHA-3 için uçuş operasyon el kitabı hazırlanır ve sunulur. El kitabında yer alan bilgiler şunlar: 

1. Görev ve sorumluluklar. 
2. Uçuş ekibinin teşkili, görev ve sorumlulukları. 
3. Uçuş ekibinin görev ve istirahat süreleri. 
4. Uçuş mürettebatı için gerekli olan eğitim ve yeterlilik standartları. 
5. Uçuş ekibinin uygulayacağı normal ve acil durum usulleri. 
6. Uçuş yapılacak yer, meydan ve havaalanına ait usulleri. 
7. Haberleşme usul ve esasları. 
8. İHA ve sistemlerinde bulunması gereken uçuş ve seyrüsefer teçhizatı listesi. 
9. Kaza ve olaylarda sorumlu İHA pilotunun uygulayacağı usulleri. 
10. Kalkış ve iniş ağırlık ve ağırlık merkezi tahditleri. 
11. Muhtelif meteorolojik şartlarda uygulanacak uçuş tekniği usul ve esasları. 
12. Öngörülen diğer husus ve esasları. 
13. İHA pilotunda olması gereken nitelikler ve İHA pilotu uçuş eğitim düzeyi, uçuş saati ve uçuş tecrübesine göre İHA pilotunun yetkileri ve kısıtlamaları. 

 Her İHA için istisnai durumlarda özel izne tabi (kırmızı) ve izne tabi bölgelerde uçuş izni için bakım, pilot, sigorta ve insan, yapı, başka hava araçları ile çarpışma risklerini göz önünde bulunduran risk analizi yapılması ve belirlenen riskleri çözecek veya etkisini azaltacak önlemlerin belirlenmesi zorunludur. En az 20 adet İHA-0, en az 5 adet İHA-1, en az 2 adet İHA-2 veya 1 adet İHA-3 İHA’ya sahip tüzel kişiler talep ederlerse “Hafif İHA İşleticisi” sertifikası için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne başvurabilir. Şartları sağlayanlara “Hafif İHA İşleticisi Sertifikası” süresiz verilir. Gereklilikler sağlandığı sürece geçerlidir. Hafif İHA işleticisinin sorumlulukları şunlar: 

1. Uyumluluk izleme ve emniyet yönetim sistemini ve sürdürülebilir halde işletilecek organizasyon yapısını kurar ve faaliyet sırasında bu düzeni muhafaza eder. 
2. Sorumlu müdür, doğrudan sorumlu müdüre bağlı; işletilen İHA sınıflarından en az birinde geçerli ticari pilot lisansına sahip operasyon konularından sorumlu yönetici ile organizasyon düzeninin sağlıklı olmasını ve sürekliliğini denetleyebilecek kapasitede uyumluluk izleme ve emniyet sistemi yöneticisi görevlendirir. 
3. Operasyon ve izleme merkezi kurar. 
4. Emniyet politikası ile tüm personelin görev sorumluluk tanımlarını oluşturur. 
5. Personelin bilgilendirme süreci dahil, yönetim sürecinin kritik süreçlerinin belgelerini ve işleticinin risk azaltıcı önlemler ve gerekliliklere uygunluğunun izlenmesine ilişkin yönetim sistemi el kitabı hazırlar. 
6. Ticari Hava Taşıma İşletmeleri, uçuş eğitim ve bakım kuruluşlarında Emniyet Yönetim Sisteminin Uygulanmasına İlişkin Talimat kapsamındaki faaliyetlerin sebep olduğu veya başka kaynaklı havacılık emniyeti tehlikelerinin tanımlanması, değerlendirilmesi ve riskleri azaltmak için alınan önlemler ve bu önlemlerin etkinliğini doğrulamak dahil ilgili risklerin yönetilmesini ve faaliyetlerini belirleyen operasyon el kitabı hazırlar. 
7. Uyumluluk İzleme Fonksiyonun Uygulanmasına İlişkin Talimat dahilinde, faaliyetlerin ulusal ve uluslararası ilgili mevzuat ve iç prosedürlere uygunluğunun sistematik izlenmesi amacıyla, uyumluluk izleme fonksiyonu hazırlar ve işletir. 
8. Hava Trafik Hizmetleri ile Bağlantılı Emniyet Olaylarının Rapor Edilmesi ve Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik kapsamında yaşanan olumsuzluklarla ile ilgili raporlama sistemini kurar ve raporlamaları yapar. 

 Hafif İHA işleticisinin denetimi ve yaptırımları: 

1. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü sertifikaların, izinlerin ve beyanların geçerlilik şartlarının korunduğunu doğrulamak için denetler. 
2. Başvuruda beyan edilen İHA sayısı azaldığında işletmeye 6 ay süre verilir. İHA sayısını tamamlayamayan işletmenin sertifikası iptal edilir. 
3. Personelin ayrılması yetkili kuruma bildirilir. Yeni personelin 45 gün içinde istihdam edilmemesi durumunda sertifika iptal edilir. 
4. Talimatın başka gerekliliklerini yerine getirmeyenlere belirli süre verilir. Süre bitiminde şartları sağlamayanların sertifikası 3 ay askıya alınır. Sertifikanın askıya alındığı 3 ay içinde de şartlar sağlanmazsa sertifika iptal edilir.   

 Uçuş iznine ait hususlar şunlar: 

1. Uçuş izin başvurusu, operasyonlarının risk analizi yapılarak İHA kayıt sistemi üzerinden yapılır. 
2. İHA kayıt sisteminde yer alan uçuş izni yazılımıyla İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatındaki uçuş bölgelerinde 400 feet altında, işletmelere 3 aylık bölümler halinde izin verilebilir. Emniyet ve güvenlik riski oluştuğunda izin iptal edilebilir. 
3. İşletici, uçuş gününden 10 gün önce uçuş iznine başvurmalıdır. 
4. Özel izne tabi kırmızı renkli bölgelerde veya 400 feet üzerinde olmasında uçuş izninin ilgili kurum veya kuruluşlar ile koordinasyon ile verileceği dikkate alınarak 2 aylık bölümlerle müsaade edilebilir.

   

   İHA Pilot Lisansı Sınıflandırması ve Gereklilikleri-Okan Kaya
   

   
    

İHA Pilot Lisansı Sınıflandırması ve Gereklilikleri 

 Tüm sınıflara ait lisans adaylarından İnsansız Hava Aracı Talimatı 14.Maddede yer alan suçları işlemediğini gösterir arşiv kayıtlı adli sicil kaydı istenir. İHA-0 pilotlar en az 12 ve İHA-1 pilotlar en az 15 yaşında olmalıdır. Ticari İHA-0 ve İHA-1 lisans alımında “B Sınıfı Sürücü Olur Sağlık Raporu” istenir. Ticari pilot lisansı için yaş sınırını Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden ya da Aile Hekiminizden öğrenebilirsiniz. Tüm İHA pilotları 3.şahıslara karşı verdiği zarardan sorumludur. 18 yaşından küçük bireylerin yasal velileri bu sorumluluğu üstlenir ve beyan eder. Ticari pilot lisansı almak için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü resmi web sitesinde bulunan onaylı eğitim kuruluşlarından eğitim alınmalıdır. Amatör ve sportif uçuş için eğitim gerekmez. Bu amaçla uçuş yapanlar Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü İHA Kayıt Sistemi üzerinden bazı bilgileri yüklemelidir. Bu bilgiler şunlar: 

1. T.C. Kimlik Numarası. 
2. İsim-Soy isim ve ikametgâh bilgileri. 
3. Telefon, e-posta ve benzeri iletişim bilgileri. 
4. 18 yaşından küçükler için noterde tanzim ve tasdik edilmiş kanuni velilerinin doğabilecek hukuki ve cezai sorumlulukları kabul ettiğini gösterir belge. 

 İHA-2 lisansını 3 yıllığına Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü düzenler. Bunun için başvuru tarihinden en fazla 36 ay öncesinde sağlanması gereken şartlar şunlar: 

1. En az 18 yaşında olmak. 
2. Onaylı İHA-2 üreticisi kuruluşlar tarafından hazırlanan eğitimlerde başarılı olmak. 
3. İHA ve sistemlerinin üreticisinden veya yetkili temsilcisinden en az 36 saat uçuş eğitimi ve en az 3 saat bakım ve onarım eğitimi alarak başarılı olmak. 
4. R/T telsizle haberleşme eğitiminde başarılı olmak. 
5. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü veya EASA üyesi ülke tarafından hazırlanan ve geçerli olan asgari 2.Sınıf Sağlık Sertifikası sahibi olmak. 

 İHA-3 lisansını 3 seneliğine Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü düzenler. Bunun için başvuru tarihinden en fazla 36 ay öncesinde tamamlanması gereken koşullar şunlar: 

1. En az 18 yaşında birey olmak. 
2. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü veya EASA üyesi ülkenin hazırladığı ve geçerli sayılan asgari 2.Sınıf Sağlık Sertifikasının bulunması. 
3. Onaylı İHA-3 üreticisi kuruluşlar tarafından düzenlenen eğitimlerde başarılı olmak. 
4. İHA ve sistemlerinin üreticisinden ya da yetkili temsilcisinden en az 54 saat uçuş eğitimi ve en az 3 saat bakım ve onarım eğitimi alarak başarı elde etmek. 
5. R/T telsizle haberleşme eğitiminden başarı olmak. 

İHA Talimatında Yayınlanan Pilot Sorumlulukları 

 Pilot uçuşun güvenliğinden ve uçuşla ilgili idari, teknik ve mali koşulların gerçekleştirilmesinden sorumludur. Pilot, faydalı yüklerin yasalara uygun kullanılmasından sorumludur.  Pilot, uçuşla ilgili her türlü sorumluluğu kabul ettiğine dair imzaladıkları taahhüttü, uçuş izni başvuru dosyasına ekler. 

 İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatında düzenlenen pilotların sorumluluklarına ilişkin bilgileri sizle paylaştım. Aşağıda konuyla ilgili linkleri bulabilirsiniz. İçeriğimi ilgisini çekeceğini düşündüğünüz sevdiklerinizle paylaşmayı unutmayın. Sağlıklı günler sizle olsun. Kendinize çok iyi bakın.

Okan Kaya  

Konuyla İlgili Bağlantılar

1. "İHA Sistemleri Talimatı Drone Pilotu Sorumlulukları Nelerdir?" adlı YouTube videosuna buradan erişebilirsiniz.
2. "İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı" belgesi için buraya tıklayın.
3. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından İHA ile ilgili yayınlanan formlara bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
4. "İHA-1 Ticari Drone Ehliyetimi Nasıl Aldım?" adlı ticari pilot lisansı ile ilgili temel bilgilerin yer aldığı içeriğim için tıklayın.
5. "İHA Talimatındaki Drone İle İlgili Yasal Teknik Detaylar" adlı blog yazını buradan inceleyebilirsiniz.
   
6. "Teknoloji Sohbetleri" adlı kategoriye buradan erişebilirsiniz.
7. "Teknloji İncelemesi" kategorisine bu linkten ulaşabilirsiniz.
8. "Teknloji Haberleri" kategorisine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.