İHA TALİMATINDAKİ DRONE İLE İLGİLİ YASAL TEKNİK DETAYLAR NELERDİR?

 İnsansız Hava Aracı Talimatı kapsamında belirtilen drone ile ilgili yasal teknik detayları anlatıyorum. İHA ile ilgili yasal teknik detayları kaçırmak istemiyorsanız okumaya devam edin.

İHA Talimatında Drone İle İlgili Yasal Teknik Detaylar Nelerdir?

İHA Sınıflandırılması 

 İnsansız hava aracı kalkış ağırlığına göre sınıflandırılır ve isim alır. İHA sınıfları şunlar: 

1. İHA-0: 500 gram ve 4 kilogram arasında ağırlığa sahip olan insansız hava araçları İHA-0 sınıfında değerlendirilir. 
2. İHA-1: 4 kilogram ve 25 kilogram arasında ağırlığa sahip olan drone İHA-1 sınıfında değerlendirilir. 
3. İHA-2: 25 kilogram ve 150 kilogram arasında ağırlığa sahip olan insansız hava araçları İHA-2 sınıfında yer alır.  
4. İHA-3: 150 kilogram ve daha fazla kalkış ağırlığa sahip drone İHA-3 sınıfında bulunur.

İnsansız Hava Aracı Sınıflandırması-Okan Kaya

 

İHA İthal Teknik Uygunluk Belgesi Nasıl Alınır? 

 İnsansız hava aracı ithal teknik uygunluk belgesi için gerekli başvuru evrakları sınıflara göre değişkenlik gösterir. İHA-0 ve İHA-1 sınıfında yer alan drone için sadece Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu kodu olanlara ithal teknik uygunluk belgesi hazırlanır. GTİP kodu ürünün uluslararası ticarette tanınmasını sağlayan 12 rakamdan oluşan bir sistem numarasıdır. Bu şarta uygun olan İHA-0 ve İHA-1 için gerekli olan belgeler şunlar: 

1. İHA ve alt sistemlerine ait teknik özellikleri anlatan ürün kataloğu. 
2. İHA ve alt sistemlerin üretim yılı ve üretici ülkesi. 
3. Ürünün marka, model, seri numarasını bulunduran proforma fatura ve GTİP’e uygunluk durumu. 
4. İthal edenin arşiv kayıtlı adli sicil kayıt belgesi. 
5. İthal edenin iletişim bilgileri. 
6. Üretenin, satın alanın veya ithal edenin düzenlediği İHA ve alt sistemlerinin üretiminde kullanılan standartların gösterildiği Uygunluk Beyanı. Bu belgenin örneğine Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün internet adresinde yer alan “İnsansız Hava Aracı Uygunluk Beyanı” başlığından ulaşabilirsiniz. 

 İHA-2 sınıfında yer alan drone için düzenlenen ithal teknik uygunluk belgesinde İHA-1 için istenen belgelere ek olarak gerekli olanlar: 

1. İnsansız hava aracı ve alt sistemlerinin başvuru tarihinden en fazla 5 yıl önce üretildiğini gösterir belge. Yani başvuru tarihinde drone en fazla 5 yaşında olabilir. 
2. Yer alması düşünülen ve mevcut durumda kullanılan donanımların teknik bilgileri. 
3. İthal edilen ülkenin tescilinde varsa İthal Uçuşa Elverişlilik Sertifikası veya eşdeğer bir belge ya da Tahditli Tip Sertifikası veya Uçuşa Elverişlilik Sertifikası/Özel Uçuş İzni. 

 İHA-3 sınıfında yer alan insansız hava aracı için hazırlanan ithal teknik uygunluk belgesinde İHA-2 için istenen belgelere ek olarak gerekli olanlar: 

1. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü veya ilgili ülkenin otoritesi tarafından yayınlanan Tahditli Tip Sertifikası ve teknik veri listesi. 
2. İthal edilen ülkenin yetkili otoritesi tarafından en fazla 2 ay öncesinden tanzim edilmiş İthal Uçuşa Elverişlilik Sertifikası veya eşdeğer bir belge. 
3. Bağımsız belgelendirme kuruluşu tarafından yapılan, İHA ve alt sistemlerinin üretiminde kullanılan standartların test sonuçları. 

 İnsansız hava aracı ithal edilirken “İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı 2. Bölüm İthal Teknik Uygunluk” başlığının 4. Maddesinde bulundan kanunlarda anlatılan suçlardan mahkûm edilmediğini gösterir arşiv kayıtlı adli sicil kaydı belgesi istenir. Kalkış ağırlığı 500 gram altında olan İHA için kapsam dışı yazısı düzenlenmez. 

İnsansız Hava Aracında Gerekli Zorunlu Teçhizatlar 

 Sportif ve Amatör amaçlı uçulmak istenen İHA-0 sınıfındaki ürünlerde teknik açıdan ekipman, sistem ve faydalı yük bileşenleriyle donatılması İHA işleticisinin, sahibinin, pilotunun ya da üreticisinin seçimine bağlıdır. Ticari yani para kazanma amacıyla veya ticari lisansın zorunlu kılındığı alanlarda uçuş yapılacak İHA-0 sınıfına tabi cihazlar en az İHA-1 sınıfına dahil teknik özelliklerle, ekipmanlarla ve sistem bileşenleriyle donatılmalıdır. İHA-1 sınıfında bulunan ürünlerin zorunlu teknik özellikleri, ekipmanları ve sistem bileşenleri: 

1. Komuta ve kontrol iletişimin kesilmesi durumunda acil durum iniş veya uçuş sonlandırma kabiliyeti. 
2. Batarya gücü veya yakıt seviyesinin devamlı izlenebilmesi, 
3. Çakar lamba, 
4. İHA’da veya yer kontrol istasyonunda otomatik uçuş kayıt sistemi. 

 İHA-2 sınıfına tabi ürünlerde İHA-1 gerekliliklerinin yanında istenen zorunlu özellik ve teçhizatlar: 

1. Çakar lamba yerine aydınlatma lambaları. 
2. Yedekli seyrüsefer sistemi veya yedekli uçuş kontrol sistemleri ya da bilgisayarı. 
3. Yedekli komuta ve kontrol veri bağı. 
4. Hava trafik ünitesi ile gerektiğinde haberleşmeyi sağlayacak uygun haberleşme sistemleri. 

 İHA-3 sınıfında bulunan drone İHA-2 gereksinimlerinin yanında zorunlu olan ek donanım ve özellikler: 

1. Mode-S transponder. 
2. TCAS veya ADS-B benzeri algıla ve sakın sistemi. 

İHA Uçuşa Elverişlilik ve Özel Uçuş İzni Belgesi 

 Ticari amaçla uçurulmak istenen İHA’lardan İHA-0 ve İHA-1 sınıfında olanlar en az İHA-2 sınıfında gerekli olan belgeleri sağlamalı ve değerlendirme sonucunda söz konusu İHA-0 ve İHA-1 sınıfı İHA’lara “Özel Uçuş İzin Belgesi” düzenlenir. Uçuşa elverişlilik veya özel uçuş izni belgesi başka birisine devredilirken Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne yazı ile bilgi verilir. Söz konusu belgeler Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nce uygu görülürse devredilir. 

 Amatör ve sportif İHA-0 sınıfındaki İHA için Genel Müdürlük tarafından Tahditli Tip Sertifikası, Uçuşa Elverişlilik Sertifikası veya SHY-21 kapsamında Özel Uçuş İzni Belgesi düzenlenmez. Amatör ve sportif İHA-1 sınıfındaki İHA için Genel Müdürlük tarafından Tahditli Tip Sertifikası, Uçuşa Elverişlilik Sertifikası ve Özel Uçuş İzni Belgesi düzenlenmemekle beraber bu belgelerin yerine sivil Havacılık Genel Müdürlüğü resmi web sitesinde örnekleri verilen Emniyet ve Uygunluk Beyanları kabul edilmektedir. Emniyet Beyanının geçerli olabilmesi için şunlar yerine getirilir: 

1. Üretici veya ithalatçı tarafından hazırlanan Uygunluk Beyanı eklerinde, İHA ve alt sistemlerinin üretiminde kullanılan standartlar belirtilir. 
2. İHA ve alt sistemlerinin belirtilen teknik özelliklere, ekipmanlara ve sistem bileşenlerine çalışır halde sahip olduğu, bakımlarının uygun şekilde yerine getirildiği hususunda İHA pilotu tarafından Emniyet Beyanı yayınlanır ve bu beyan her yıl yenilenir.  
3. İHA ve sistemlerinde kullanılacak frekanslar için 5 Kasım 2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan gerekli kullanım izinleri İHA işleticisi, sahibi, pilotu tarafından alınır. Emniyet Beyanında, alınan frekans kullanım izninin tarihi, sayısı, tahsis edilen frekans bilgileri yer alır. İzin verilen frekansın kullanılması, her türlü girişime karşı gerekli tedbirlerin alınması İHA pilotu sorumluluğundadır. İHA ve sistemlerinde kullanılacak elektronik haberleşme cihazları Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından belirlenen teknik düzenlemelere uygun olur. 
4. Bakımı ve onarımı yapan gerçek veya tüzel kişinin ismi ve iletişim bilgileri de Emniyet Beyanında yer alır. 

 İHA-2 için İHA-1 sınıfında uygulanan kurallar ile gerekli ek belgelere göre güvenli ve emniyetli operasyon yapma kabiliyeti değerlendirilerek 3 yıl süreli Özel Uçuş İzin Belgesi düzenlenir. İHA-2 için gerekli ek belgeler şunlar: 

1. İHA ve sistemlerinin özeliklerini açıklayan ürün kataloğu. 
2. Satın alma faturası ve üretici tarafından yayınlanan Uygunluk Beyanı, ürünün üretim tarihi, marka, model ve seri numarası. 
3. Tüm uçuş ve bakımların ayrıntılarıyla gösterileceği kayıt defteri. 
4. İHA’nın sürekli uçuşa elverişliliğini sağlamak için üreticinin veya tasarımcının uçuş ve bakım el kitaplarının uygulama kayıtları. 
5. Kullanım sınırlamaları, sağlanması gereken özel prosedürler ve teknik koşullar. 
6. Ömürlü parçaların, sistem bileşenlerinin ve faydalı yüklerin durumu ve değişim kayıtları ile bakım ve tamir kayıtları. 

 İHA-3 sınıfındaki İHA için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından Uçuşa Elverişlilik Sertifikası düzenlenir ve 3 yılda bir yenilenir. İHA-2 için istenen belgelere ek gerekli olanlar şunlar: 

1. Tip Sertifikası ve Teknik Veri Listesi veya üretici tarafından Tip Sertifikası referans alınarak yayınlanan Uygunluk Beyanı. 
2. Genel Müdürlük veya üretici otoritesinin yayınladığı Uçuşa Elverişlilik Direktiflerinin, sorumlu kişi tarafından imzalanmış güncel uygulama durum listesi. 
3. Üretici firma tarafından İHA ve sistemleri için yayınlanan zorunlu Servis Bültenlerin sorumlu kişi tarafından imzalanmış güncel durumu, Genel Müdürlük bu Servis Bültenlerinden gerekli gördüklerinin ilave olarak uygulanmasını isteyebilir. 
4. İHA ve sistemlerinin sürekli uçuşa elverişliliği için üretici tarafından yayımlanmış Bakım El Kitabı, Bakım Programı Dokümanı, Uçuş El Kitabı, vb. belgelerin uygulanması. 
5. İlgili bakım kitaplarında belirtilen ve uygulanmakta olan ömürlü parça listesi. Bu listede ömürlü parçaların ismi, parça numarası, ömür durumu ile başvuru anındaki uçuş durumu gibi bilgiler ayrıntılı olarak belirtilir. 
6. İHA ve sistemlerinin üretildiği tarihten itibaren yapılmış bulunan periyodik bakımların durumu. Bakım süreleri ile yapıldığı tarih ve uçuş saati belirtilir. 

İHA Bakım ve Onarım Gereklilikleri 

 İHA ve alt sistemlerinin bakım ve onarımlarının, üreticilerin yayımladığı el kitaplarına göre yapılmasından İHA pilotu sorumludur. İHA-0 ve İHA-1 ürünlerinin bakım ve onarım prensipleri şunlar: 

1. Bakım ve onarımla ilgili eğitimleri üreticiden veya yetkili temsilcisinden ya da bakım eğitim kuruluşlarından tamamlayarak sertifikalandırılan kişiler tarafından söz konusu İHA ve sistemlerinin bakım ve onarımları yapılır. 
2. Bakım ve onarım faaliyetlerinin, tamir ve modifikasyonlarının, tasarımcı ve/veya üretici tarafından belirlenen standartlara ve usullere, yayınlanan el kitaplarına göre yapılmasından İHA pilotu sorumludur. 
3. Bakım ve onarım faaliyetleri kapsamında yapılan iş ve işlemler İHA işleticisi, sahibi ve pilotu tarafından kayıt altına alınır ve 3 sene saklanır. 
4. Bakım ve onarımda değiştirilen parça veya teçhizat, üreticinin standartlarına göre belgelendirilir. Yenilenen parça veya teçhizatın satın alma evrakları İHA pilotu tarafından 3 sene saklanır. 

 İHA-2 cihazlar için İHA-1 kurallarına ek olarak istenenler şunlar: 

1. Bakımda kullanılan alet ve ekipmanların test ve kalibrasyonları kurallara uygun yaptırılır. 
2. Tasarımcı ve/veya üretici servis bültenleri ile Genel Müdürlük veya üreticinin otoritesi tarafından yayınlanan direktifler uygulanır. 
3. Ömürlü parçalar takip edilerek zamanında değiştirilir. 
4. İHA işleticisi, sahibi ve pilotu İHA’nın sürekli uçuşa elverişliliğini sağlamak için üreticinin veya tasarımcının talimatlarına göre bir bakım programı oluşturur. 

 İHA-3 için İHA-2 kurallarına ek olarak gerekli olanlar şunlar: 

1. İHA-3 ürünlerin ve alt sistemlerinin bakım ve onarımları, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen bir bakım kuruluşu tarafından yapılır. 
2. Bakım ve onarım faaliyetlerinin üretici tarafından belirlenen standartlara ve usullere, yayınlanan el kitaplarına göre yapıldığı, bakım kuruluşu tarafından “Bakım Çıkış Sertifikası” düzenlenerek beyan edilir. 
3. Bakım ve onarım faaliyetleri kapsamında yapılan işlemlere ait teknisyen, alet-ekipman, kullanılan parçalar ve benzeri tüm kayıtlar bakım kuruluşu ve İHA pilotu tarafından en az 3 yıl saklanır. 

 Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatında yer alan teknik detayları sizle paylaştım. Mart 2021 tarihinde geçerli olan belgeye göre içeriğimi hazırladım. İHA-1 Ticari Pilot Lisansımı nasıl aldığımı sizlerle paylaştım. Temel bilgileri o içeriğimde bulabilirsiniz. Konuyla ilgili bütün bağlantılara açıklamadan erişebilirsiniz. Bilgilerin doğruluğu ve uygulanışı hakkında öğrenmek istekleriniz için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne erişmelisiniz. İçeriğimi beğendiyseniz sevdiklerinizle paylaşabilirsiniz. Sağlıklı günler sizle olsun. Kendinize çok iyi bakın. 

Okan Kaya

Konuyla İlgili Bağlantılar

1. "İHA Talimatnamesindeki Drone İle İlgili Yasal Teknik Detaylar Nelerdir?" adlı YouTube videosuna buradan erişebilirsiniz.
2. "İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı" belgesi için buraya tıklayın.
3. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından İHA ile ilgili yayınlanan formlara bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
4. "İHA-1 Ticari Drone Ehliyetimi Nasıl Aldım?" adlı ticari pilot lisansı ile ilgili temel bilgilerin yer aldığı içeriğim için tıklayın.
5. "Teknoloji Sohbetleri" adlı kategoriye buradan erişebilirsiniz.
6. "Teknloji İncelemesi" kategorisine bu linkten ulaşabilirsiniz.
7. "Teknloji Haberleri" kategorisine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.