MAKALENİZİ DOĞRU DİPNOT KURALLARI İLE ZENGİNLEŞTİRİN

Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin - Okan Kaya

            Makale, hipotezin savunulmasını kanıtlar göstererek insanlara sunmak için kullanılan bir yazı türüdür. Edebi makale ve bilimsel makale çeşitleri vardır. Edebi makale, güncel konuları işler. Bilimsel makale, genelde eleştiri yaparak hipotezi çürüterek yeni çözüm yolu bulmaya yöneliktir. Dipnot, faydalandığınız kaynağı belirtmektir. İki türü vardır: açıklama dipnotları ve kaynak dipnotları. Açıklama dipnotları, yazıda yer alan bilgi, kavram, hipotez ve teorem gibi açıklayıcı alıntıların kavrama sayı vererek sayfa altında kaynağın künyesi ile belirtilmesidir. Kaynak dipnotları, yazınızda kullandığınız bilgilerin hangi kaynaklardan kullanıldığını genel olarak makalenin sonunda künyesi ile gösterilmesini ifade eder. Bu yüzden nasıl dipnot kullanacağınız farklılık gösterir. Temel dipnot özellikleri ve dipnot formatları aşağıda sırasıyla yer almakta. Makalenizi doğru dipnot kuralları ile zenginleştirin.

Temel Dipnot Özellikleri

1. Dipnot, kavramın yanına parantez içine veya üstüne sayı verilerek yapılır. Bu sayı sayfanın altında yer alan alt bilgi çizgi içerisinde gösterilir ve açıklama yapılır. Microsoft Word kelime işlemcisi yazılımında Ctrl+Alt+F kısa yolunu kullanarak yapabilirsiniz. Ya da Microsoft Word kelime işlemcisi yazılımında bulunan başvurular sekmesi dipnot ekle simgesine tıklayarak işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
2. Dipnot basılı bir kitap ise yazarın adı, kitabın adı, yayın evi adı, yayın yeri, yayın yılı, cilt numarası ve sayfa numarası yer alır.
3. Tekrar eden dipnotta aynı kaynak kullanıldı ise adı geçen eser kelime öbeğinin kısaltması a.g.e kullanarak sayfa sayısı verilir. İnsanlar aynı şeyi okumak zorunda kalmaz.
4. Dergi kaynak gösterilirse eser sahibinin adı ve soy ismi, yazı başlığı, dergi ismi, yayının cilt numarası ve sayısı, yayınlandığı tarih ve sayfa numarası yer alır.
5. Bir yazardan daha fazla kişinin olması durumunda yazarlar sırasıyla yazılır. İki yazardan fazla kişi var ise ilk yazar yazılır ve sonunda diğerleri kelimesi eklenir.
6. Kuruma ait bir yazıyı kaynak gösterirken kurum ismi, yazı ismi, yayınlan yer ve yıl, sayı oluşturur.
7. Çeviri kaynaklarda eser sahibi ile kaynak ismi, çevirmenin ve yayın evinin ismi, basıldığı yıl ve yer bulunur.
8. Dipnot, yazan kişinin yaptığı araştırmanın kalitesini gösterir. Kaynak dipnotları türünde 20 ile 50 adet kaynağın gösterilmesi kalite göstergesidir.
9. Açıklaması yapılan kaynağa verilen dipnot merak eden okuyucunun yazıya erişmesini ve ayrıntılı bilgi edinmesini sağlar.
10. Bilgi kirliğini önler. Kanıtların doğruluğunu ve güvenilirliğini görmemize yarar.

Dipnot Formatları

Dipnot Formarları - Okan Kaya

            Dipnot formatları zaman içerinde değişiklik gösterdi. İki tür yöntem kullanılır. Bu dipnot formatları türleri şunlardır: CMS (CHICAGO OF MANUAL STYLE) Klasik Dipnot Yöntemi ve MLA (MODERN LANGUAGE ASSOCIATION) Parantez İçi Sistem. Bilimsel çalışmalarda CMS (CHICAGO OF MANUAL STYLE) Klasik Dipnot Yöntemi kullanırken günümüzde MLA (MODERN LANGUAGE ASSOCIATION) Parantez İçi Sistem kullanılmakta. Her iki yöntemin kullanıldığı makaleler olduğu gibi Parantez İçi Sistem kendisine eğitim bilimleri ve istatistik bilimlerine yer buldu. Dipnot formatları türlerinin aralarındaki farkları aşağıda bulabilirsiniz.

MLA (MODERN LANGUAGE ASSOCIATION) Parantez İçi Sistem

1. Kısa ve öz bilgi içerir. İlgili kavramın veya kısmın sonunda açılan parantez içerisine eser sahibinin soy ismi, yayının yılı ve sayfa numarası eklenir. Örnek: [Kaya 1994,25].
2. Bu sistemde dipnot sistemi açıklama yapılması gereken durumlarda kullanılır.
3. Başka bir eserden veya yazardan esinlenerek eser sahibine özgü orijinal içerik yaratılmış ise bunu belirtmek için eser sahibinin soy ismi, yayının yılı ve sayfa numarası parantez içine eklenir. Örnek: [Kaya 1994,25].
4. Alıntı, tırnak içerisinde ve normal yazıdan daha küçük punto ile yukarıdaki kaynak belirtme kurallarına uyarak yapılmalıdır.
5. Bilgi orijinal içerik dışında başka bir yazara ait ise sıralama asıl eser sahibinin soy ismi, yayın yılı ve sayfa numarası, aktaran, alıntı yapılan eserin sahibinin soy ismi, yayın yılı ve sayfa numarası olur. Örnek: [Kaya 1994, 25; aktaran Hazen 2019, 72].
6. Bir kişiye ait benzer yıllarda yayınlanan birden fazla orijinal içerik belirtilir ise ayrıştırmak için harf eklenmelidir. Örnek: [Kaya 1994a, Kaya 1994b, Kaya 1994c] ve benzeri.
7. Orijinal içerik içerisinde bazı bilgilerin olmaması sıralamayı değiştirmez.
8. Yazıda belirtilen dipnot kısmında sayfa numarası mutlaka yer almalıdır. Kaynakça bölümünde sayfanın yer almasına gerek yoktur. Sayfa içi örnek: [Kaya 1994, 25]. Kaynakça örnek: [KAYA Okan (1994). Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak: Okan Kaya Yayınları].
9. Makaleden alıntı yaparak dipnot kullanacak iseniz sayfa içinde parantezler arasında tek sayfa için bir sayfa numarası, birden fazla sayfa için sayfa başlangıcının ve sonucunun aralığını belirtmelisiniz. Referans (Kaynakça) bölümünde ise sayfa aralığı yer alır. Tek sayfa için örnek: [Kaya 1994, 25]. Çoklu sayfa ve kaynakça için örnek: [KAYA Okan (1994). “Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin”, Okan Kaya Dergisi, S:25, s.1-25] ve [Kaya 1994, 1-25].

CMS (CHICAGO OF MANUAL STYLE) Klasik Dipnot Yöntemi

1. Açıklamalar dipnot şeklinde aktarılır. Referans (Kaynakça) bölümünde eserin ayrıntılı bilgisine yer verilir.
2. Dipnot belirtmek için bilgi verilecek kavramın yanına parantez içinde veya üstüne sayı vermeli ve alt bilgi kısmında açıklayıcı metinle eserin ayrıntıları yazılmalı. Microsoft Word kelime işlemcisi yazılımında yazınızı hazırlıyorsanız Ctrl+Alt+F tuşlarına aynı anda basarak kolay bir şekilde dipnot verebilirsiniz.
3. “Age, agm, agt” gibi kısaltmaları kullanmak arada başka kaynağın bulunup bulunmamasına göre değişir. Eğer arada başka bir kaynak var ise sıralama ad ve soy isim, age, sayfa numarası şeklinde olur. Farklı bir orijinal içerik yok ise  age, sayfa numarası olarak yazılır. Örnek: (Okan Kaya, age, s.25) ve (Age, s.25).
4. Eser sahibi ismi ve soy ismi yazı içinde dipnot belirtirken ad soy ad şeklinde sıralanırken referans (kaynakça) kısmında büyük harflerle soy isim ve küçük harflerle isim olarak yer alır. Örnek: (Okan Kaya, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019, s.25) ve (KAYA Okan, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019, s.25).
5. MLA (MODERN LANGUAGE ASSOCIATION) Parantez İçi Sistem kurallarında bahsettiğim gibi CMS (CHICAGO OF MANUAL STYLE) Klasik Dipnot Yöntemi kuralları arasında sayfa içi dipnot belirtilirken sayfa numarası verilmeli, kaynakçada orijinal içerik künyesi yazılırken numaradan bahsetmeye gerek yok. Örnek: (Okan Kaya, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019, s.25) ve (KAYA Okan, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019).
6. Tek bir sayfadan alınan alıntıda sadece sayfa numarası yazılır. Makale içeriğinin tamamından faydalanılıyorsa kaynakça kısmında ve sayfa içinde sayfa aralığından bahsetmelisiniz. Örnek:  (Okan Kaya, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019, s.25); (KAYA Okan, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019, s.1-25) ve (Okan Kaya, Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin, Uşak 2019, s.1-25).

Kaynak Formatına Göre Dipnot Gösterimi Örnekleri

Kaynak Formatına Göre Dipnot Gösterimi Örnekleri - Okan Kaya

1. Tek Yazarlı Kitap – Yazarın SOYİSMİ İsmi, Eserin Adı, Yayıncı, Yer, Yıl.
2. Metni Yayına Hazırlanan Divanlar – Divan Sahibinin SOYADI Adı, Orijinal İçeriğin İsmi, Yayınlayan, Yayın Yeri, Yayın Tarihi.
3. Yayını Bekleyen Mesneviler ve Yazmalar – Eser Sahibinin Adı Soyadı, Mesnevi veya Yazmanın İsmi, (Haz.: Hazırlayanın Adı ve Soyadı, Yayıncı İsmi, Yayın Yeri ve Tarihi.
4. İki-Üç Eser Sahibi Olan Kitap – Birinci Yazarın SOYADI Adı, İkinci Eser Sahibinin SOYADI Adı, Üçüncü Orijinal İçerik Yazarının SOYADI Adı, Eserin İsmi, Yayıncı, Yer ve Yıl.
5. Üçten Fazla Sahiplik İçeren Eser – İlk Yazarın SOYADI Adı vd., İçeriğin İsmi, Yayıncının Adı, Yayınlandığı Yıl ve Tarih.
6. Yazma Eser – Yazmanın Yazarının Adı Soyadı, Yazmanın İsmi, Hangi Kütüphaneden Faydalanıldı ise Adı, Kısım, Numara.
7. Eser Sahibi Belli Olmayan – Kaynağın İsmi, Yayıncı, Yer ve Yıl.
8. Farklı Dilden Çevrilmiş Eser – Orijinal Yazarın SOYADI Adı, Eserin İsmi, Çev.:/Haz.: Adı Soyadı, Yayıncı, Basım Yeri ve Basım Tarihi.
9. Editöre Sahip Eser – Eser Sahibinin SOYADI Adı, “Bölüm İsmi”, (Ed. Editörün Adı Soyadı), Eserin İsmi, Yayını Yapan Kurumun Adı, Basım Yeri ve Yılı, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı).
10. Editöre Sahip Olmayan İçerik – İçerik Sahibinin SOYADI Adı, “Bölüm İsmi”, İçerik Adı, Yayıncı, Yer ve Yıl, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı).
11. Akademik Tez – Tez Yazarının SOYADI Adı, Tez İsmi, Enstitü Adı, Tezin Türü, Yayınlandığı Yer ve Yıl.
12. Makale – Makale Sahibinin SOYADI Adı, “Makalenin İsmi”, Dergi Adı, Yıl, Cilt Sayısı, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı).
13. Birden Fazla Eser Sahibi Bulunan Makale – İlk Yazarın SOYADI Adı, İkinci Yazarın SOYADI Adı, “Makalenin İsmi”, Dergi Adı, Yıl, Cilt, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı).
14. Ansiklopedi – Yazarın SOYADI Adı, “Maddenin İsmi”, Ansiklopedi Adı, Cilt, Yayıncı, Yer ve Yıl, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı).
15. Konferans, Bildiri, Kongre Benzeri Etkinliklerde Yayınlanan Basılı Yayınlar – Yayını Yapanın SOYADI Adı, “Bildirinin İsmi”, Etkinliğin İsmi ve Tarihi, Yayın Yapanın Adı, Basım Tarihi ve Yılı, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı)
16. Bilimsel Etkinliklerde Basılmamış Kaynak Belirtilmesi – Bildirim Sahibinin SOYADI Adı, “Bildirinin İsmi”, Etkinliğin Adı ve Tarihi, Etkinliğin Yapıldığı Yer.
17. Gazete Yazısı – Gazete Yazarının SOYADI Adı, “Gazete Yazısının Başlığı”, Gazetenin İsmi, Tarih.
18. Kişisel İnternet Sayfası – İnternet İçeriği Sahibinin SOYADI Adı, Sayfa İsmi ve Yazının Başlığı, İnternet Linki, (Linkin Son Güncelleme Tarihi ve Erişim Yapılan Tarih).
19. Kurumsal İnternet Adresi – Sayfa Adı ve Eserin Başlığı, Kurum İsmi, İnternet Adresi, (Linkin Son Güncelleme Tarihi ve Erişim Yapılan Tarih).
20. Dijital Dergi – Dergi İsmi, (Ed.: Editörün Adı Soyadı), Yayıncının İsmi, İnternet Linki, (Linkin Son Güncelleme Tarihi ve Erişim Yapılan Tarih).
21. E-kitap (Basılmış) – E-kitap Yazarının SOYADI Adı, E-kitap Adı, Yer ve Yıl, Web Adresi, (Linkin Son Güncelleme Tarihi ve Erişim Yapılan Tarih).
22. Dijital Makale (Basılmış) -Yazarın SOYADI Adı, “Makale İsmi”, Cilt, s. (Sayfa Numarası veya Aralığı), Yayınlan Yer ve Yıl, İnternet Adresi, (Linkin Son Güncelleme Tarihi ve Erişim Yapılan Tarih).
23. Veri Tabanı ve Dijital Depolama Aygıtı – Eser Sahibinin SOYADI Adı, Eserin İsmi, Dijital Ortam Aracının Türü, Hazırlandığı Yer ve Tarih.
24. Televizyon veya Radyo Yayını – Yayın İsmi (Türü), Yayını Yapan Kurumun Adı (Yayın Tarihi)
25. Yerli Video Yayını (Film, belgesel gibi) – Yapımcı ve Yönetmenin SOYADI Adı, Video Yayının İsmi, Kurum veya İşletme Adı, Yayınlanan Yapım Tarihi.
26. Yabancı Video Yayını (Film, belgesel gibi) – Yapımcı ve Yönetmenin SOYADI Adı, Video Yayının Türkçe İsmi (Eserin Orijinal Adı), Yayını Sunan Kurum veya İşletmenin İsmi, Dağıtıcı Kurum veya Şirketin Adı, Yayınlanan Yayının Yapım Yeri ve Yılı.
27. E-Posta – Gönderenin SOYADI Adı, E-Posta Konusu, Gönderilen E-posta Tam Adresi (Gönderildiği Tam Tarih), Alıcının E-posta Adresi (Alıcının E-posta Konusuna Erişim Sağladığı Tam Tarih).

            Yukarıda dipnot hakkında temel dipnot özellikleri, dipnot formatları, MLA (MODERN LANGUAGE ASSOCIATION) Parantez İçi Sistem, CMS (CHICAGO OF MANUAL STYLE) Klasik Dipnot Yöntemi ve Kaynak Formatına Göre Dipnot Gösterimi Örnekleri başlıkları altında ayrıntılı bilgi verdim. Dipnot göründüğü kadar kolay değildir. Her kaynak için farklı dipnot formatları var. Bu yüzden makalenizi doğru dipnot kuralları ile zenginleştirin.

Okan Kaya

• "Makalenizi Doğru Dipnot Kuralları İle Zenginleştirin" adlı YouTube videosuna buradan ulaşabilirsiniz.

KONUYLA İLE İLGİLİ DİĞER YAZILAR

1. Bilimsel Makael Yazmanın Kuralı Nedir?
2. Küçük Boyuttaki Fotoğrafları İle Site HızınızıYükseltin
3. Dijital Platformda  Topluluk Kuralları İle İtibarınızı Arttırın
4. SEO Uyumlu Özgün Makale Araçları